وضعیت و آمار ایدز در ایران و جهان

ايدز از مهمترين بيماريهاي قرن حاضر است و هم اكنون نظر دولتمردان دنيا را به خود معطوف داشته است. هر ساله بيش از 5 ميليون نفر كه نيمي از آنان جوانان 15 تا 24 ساله هستند به ويروس ايدز آلوده مي‌شوند. به نحوي كه تنها در سال 2006 ميلادي 9/4 ميليون نفر به اين ويروس آلوده شدند كه از اين تعداد 700 هزار نفر كودكان زير پنج سال بوده‌اند در همين سال هم 1/3 ميليون نفر در جهان از اين بيماري فوت كردند.
به گزارش سرويس بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در سالهاي اخير در بسياري از كشورها، ايدز وضعيت فقر را بدتر و رشد اقتصادي را متوقف كرده و با انگ و تبعيض در مورد مبتلايان، نقض حقوق انساني را گسترش داده است، بسياري از موارد دستاوردهاي توسعه‌اي را كم رنگ كرده و حتي امنيت ملي و حيات سياسي را به مخاطره انداخته است.
پيش بيني مي‌شود كه در پنج سال آينده ايدز بيشترين عامل مرگ و مير در دنيا بوده و اين در شرايطي است كه بيشترين مبتلايان اصلي ويروس، سرمايه‌هاي اصلي كشور، جوانان و نوجوانان هستند.
طبق آخرين آمار رسمي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ايران، تاكنون 15 هزار و 587 ايراني به HIV و ايدز مبتلا شدند كه 3/7 درصد از راه آميزشي بوده است.
دكتر بهنام فرهودي در خصوص سير بيماري ايدز در كشور، به خبرنگار بهداشت و درمان ايسنا گفت: ‌موج نخست ايدز از طريق دريافت خون و فرآورده‌هاي خوني آلوده، مشخصا فاكتور 8 آلوده، آغاز شد. مداخله سريع و به موقع و اصلاح سيستم خونگيري و كنترل فاكتورهاي وارداتي سبب شد كه اپيدمي نخست ايدز در كشور مهار شود.
عضو كميته كشوري كاهش آسيب، در ادامه از پديده اعتياد به عنوان يك معضل جهاني نام برد و افزود: موج دوم ايدز هم برخاسته از روش اعتياد تزريقي و استفاده از وسايل مشترك تزريق به‌ ويژه در زندانها بود.
وي با اشاره به آغاز طرح كاهش آسيب در كشور و توزيع سرنگ، سوزن و متادون در اواخر دهه 70 به عنوان راهكار پيشنهادي براي كنترل موج دوم ايدز، گفت: با وجود شروع خوب اين طرح كه به دنبال متقاعد سازي سياستمداران كشوري صورت گرفت اما هنوز از پوشش مناسبي برخوردار نيست.
فرهودي در ادامه با بيان اين كه چنانچه طرح كاهش آسيب، 30 درصد از معتادان تزريقي را پوشش دهد مي‌توان مدعي شد در اجراي طرح موفق بوده‌ايم، گفت: اين در حاليست كه براي معكوس شدن شيب اپيدمي ايدز به پوشش 50 درصدي اين طرح نياز است.
به اعتقاد عضو كميته كشوري كاهش آسيب، همواره نگراني‌هايي براي گسترش همه‌گيري ايدز در كشور وجود داشته و دارد.
به گزارش ايسنا، برخلاف تصور اوليه كه معتادان فعاليت جنسي اندكي دارند پژوهش‌ها نشان داده كه رفتار‌هاي جنسي با شركاي مختلف و بدون رعايت اصول پيشگيري در ميان معتادان شايع است و نتايج مراكز مشاوره بيماري‌هاي رفتاري حاكي از آن است كه اغلب زنان مبتلا به ايدز همسران معتادان تزريقي هستند.
وي نيز نگراني ديگر در خصوص گسترش ايدز را ارتباط جنسي معتادان تزريقي با همسران و ديگر شركاي جنسي عنوان كرد و در اين باره افزود: بيش از يك سوم از 200 هزار معتاد تزريقي كشور متاهل و حدود يك سوم آنان با همسرانشان زندگي مي‌كنند.
فرهودي موج سوم اپيدمي ايدز را ناشي از شركاي جنسي و متعدد معتادان تزريقي برشمرد و ادامه داد: اين روش انتقال براي جمعيت جوان كشور با رفتار پرخطر جنسي، نوعي تهديد محسوب مي‌شود.
عضو كميته كشوري كاهش آسيب، گفت: هرچند بار HIV به لحاظ تعداد موارد محدود مبتلايان به ميزان بار اقتصادي ناشي از حوادث و سوانح نيست اما از پتانسيل و قابليت‌هاي بالايي براي ابتلا بخش اعظمي از جامعه برخوردار است.
اگر تعداد 200هزار مصرف ‌كننده تزريقي مواد با شيوع 5 تا 25 درصدي ايدز در آنان، همراه با اين واقعيت كه نيمي از آنان از نظر جنسي فعال هستند را در نظر بگيريم نگراني از گسترش موج سوم اپيدمي ايدز بسيار جدي خواهد بود.
وي براي روشن شدن اهميت اين موضوع توضيح داد: تصور ظرف بزرگي با حداقل 200 هزار معتاد تزريقي با روابط جنسي متعدد حفاظت نشده و خارج از چارچوب خانواده و يك ميليون و200 هزار معتاد منتظر و سخت دسترس حاكي ازعمق فاجعه است.
وي با اعتقاد به اين كه اگر امروز براي مهار ايدز اعتباري هزينه نشود ناگزير به صرف هزينه‌هاي ميلياردي در سال 1400 هستيم، ادامه داد: بين سه اپيدمي ايدز، روابط جنسي و مصرف تزريقي مواد مخدر ارتباط مستقيمي وجود دارد كه هر يك از آنها قابليت تحرك بالايي در اين ظرف بزرگ برخوردار هستند و چنانچه به درستي عمل نشود براي تاوان ناگزير به پرداخت هزينه‌هاي سنگيني هستيم.
فرهودي با تاكيد بر ضرورت كنترل رفتار پرخطر اعم از رفتار جنسي محافظت نشده و اعتياد تزريقي به ايسنا، گفت: براي دستيابي به اين هدف بايد ضمن ترويج روابط جنسي سالم و توصيه به پرهيزگاري، وفاداري و پايبندي به خانواده استفاده از روشهاي سد كننده (نظير كاندوم) هم تبليغ شود.
عضو كميته كشوري كاهش آسيب با اعتقاد به اين كه ديدگاه شرع، دستورات ديني و فرامين اسلام هم نوعي كاهش آسيب و آموزش بهداشت جنسي محسوب مي‌شوند، گفت: اگر با پنهان كاري عاملي براي ابتلاي جواني شويم مرتكب اشتباه بزرگي شده‌ايم.
وي با بيان اين كه عده‌اي با اين اعتقاد كه آموزش بهداشت جنسي نوعي ترويج بي‌بندوباري است و براساس اين اعتقاد با اجراي اين برنامه‌هاي آموزشي مخالفند، ادامه داد: اين در حاليست كه درستي اين باور درهيچ جاي دنيا به اثبات نرسيده است. همانطور كه تجربه نشان داده توزيع سرنگ يكبار مصرف تشويق و ترويجي براي اعتياد تزريقي نبوده و نيست.
فرهودي آغاز آموزش بهداشت جنسي را از سنين كودكي ضروري برشمرد و يادآور شد: آموزشهاي متناسب با سن بايد از طرق مختلفي نظير مدرسه، خانواده، دوستان همسال، فيلم‌هاي آموزشي، رسانه‌ها و حتي از طريق متون آموزشي در مدارس و دانشگاه‌ها و رهبران ديني و مذهبي انجام شود.
وي سرعت رشد موج سوم ايدز را كمتر از موج دوم عنوان كرد و به ايسنا گفت: حركت كند و بطيء موج سوم با اطمينان كاذبي در جوامع همراه است كه به غافلگيري آنان منجر مي‌شود.
عضو كميته كشوري كاهش آسيب با تاكيد بر اين كه تزريق و دريافت خون و فرآورده‌هاي خوني آلوده سريعترين راه انتقال شناخته شده ايدز در دنياست، در ادامه گفت: از اين رو موج نخست در كشور به سرعت شناسايي و مهار شد.
فرهودي با اشاره به اين كه دير به صدا درآمدن موج دوم ايدز از ويژگي‌هاي مهم آن است در ادامه مجددا به سير كند اپيدمي ايدز از راه جنسي اشاره كرد و يادآور شد: از آنجايي كه رفتارهاي پرخطر در كشور نوعي جرم محسوب مي‌شود، بنابراين كنترل و دسترسي به اين قبيل افراد به سختي امكان پذير است.
دكتر كيانوش خليلي دبير هيات مديره انجمن تنظيم خانواده، هم در خصوص اپيدمي ايدز و ضرورت آموزش بهداشت جنسي با اشاره به وجود ارتباط شناخته شده بين بهداشت جنسي با شيوع HIV ايدز در كشورها، نيز به خبرگزاري دانشجويان ايران گفت: آمارهاي جهاني حاكي از آن است كه 10 درصد بار بيماريها در گروه سني نوجوان (رده سني 10 تا 19 سال) قرار دارد. اين در شرايطي است كه 40 درصد جمعيت ايران را جوانان و نوجوانان در رده سني 10 تا 24 سال تشكيل مي‌دهند.
وي گفت: بنابراين به نظر مي‌رسد كمترين فايده آموزش بهداشت جنسي كاهش بار بيماريهاي جنسي (STD) در اين گروه سني است.
مسئول كميته ايدز انجمن تنظيم خانواده، با تاكيد بر اين كه ايدز مهم ترين بيماري آميزشي دنياي كنوني است كه با داشتن مبتلايان جوان فراوان به يك معضل جهاني تبديل شده است، ادامه داد: همه كشورهاي دنيا متعهد به معكوس كردن روند گسترش HIV تا سال 2015 هستند. اين درحاليست كه ديده مي‌شود علت اصلي گرايش برخي افراد به سمت رفتارهاي پرخطر صرفا ناآگاهي از عواقب اين قبيل رفتارهاست.
وي افزود: بررسيهاي كشوري هم حاكي از آن است كه گروه سني 24 تا 35 سال گروه سني غالب HIV مثبت در كشور هستند كه غالبا به علت ناآگاهي نسبت به عواقب رفتارهاي پرخطري است كه آغاز آن دوره نوجواني بوده است.
مدير پروژه پيشگيري از ايدز مبتني بر جامعه محلي درغرب تهران، با بيان اين كه روزانه 14 هزار نفر و هر 6 ثانيه يك نفر در دنيا به ايدز مبتلا مي‌شوند، گفت:‌ از اين 14 هزار نفر 6 هزار نفر زير 25 سال سن دارند و 80 درصد موارد ابتلا به HIV از طريق روابط جنسي محافظت نشده است. بنابراين آمارها، اهميت و ضرورت وجود آموزش بهداشت جنسي و روابط جنسي سالم در برنامه‌هاي پيشگيرانه به خوبي روشن مي‌شود.
خليلي هزينه درمان يك مبتلا به ايدز در ايران را ساليانه پنج ميليون تومان برآورد كرد و يادآور شد: با اين ميزان هزينه مي‌توان يكصد هزار بروشور با هدف آگاه سازي جوانان و نوجوانان چاپ و منتشر كرد به عبارتي درمان يك مبتلا معادل آگاه سازي يكصد هزار جوان و نوجوان ايراني هزينه دارد.
به گزارش ايسنا، به عقيده برخي كارشناسان پرداختن به مقوله بهداشت جنسي كودكان،‌نوجوانان و جوانان به معناي توانمند سازي در شناخت خطرات و حفاظت از خود، اتخاذ نگرش‌هاي سالم از جنس و جنسيت، ايجاد اعتماد به نفس و قدرت «نه» گفتن، كسب توانايي تجزيه و تحليل مسايل جنسي، داشتن رفتارهاي طبيعي، سالم و به موقع جنسي و مصون بودن از اختلالات و بيماريها و بالاخره رشد و تكامل كودكان و نوجوانان به بالغين سالم است. آمارهاي كشوري هم حاكي از آن است كه از علل عمده طلاقهاي عاطفي در زوجين ايراني عدم رضايت جنسي است.
همچنين كسب اطلاعات و مهارتهاي زندگي دسترسي به مشاوره و خدمات مورد نياز و مشاركت خود جوانان در سياست‌گذاري و اجرا از اركان اساسي تامين سلامت جوانان و نوجوانان است كه مسئولان والدين، اوليا و سازمانهاي مرتبط در جامعه است تا با برنامه ريزي‌ها و اقدامات عاجل،‌ مداوم و مناسب نياز اين گروه‌ها را برآورده سازند.
عضو كارگروه بهداشت و درمان و تامين اجتماعي استانداري تهران در اين باره با اعتقاد به اين كه براي كاهش عوارض و تبعات رفتارهاي پرخطر جنسي آموزش بهداشت جنسي و روابط جنسي سالم بايد از دوران كودكي و از خانواده‌ها آغاز شود در ادامه گفت: ‌مي‌توان برنامه‌هاي آموزشي متناسب با سن و جنس را ارايه كرد تا در عين حالي كه منافاتي با هنجارها و سنت‌هاي جامعه نداشته باشد توانايي نوجوان را از دوره كودكي افزايش دهد.
وي به نقش موثر وزارت آموزش و پرورش به عنوان يكي از ارگانهاي در تماس با نوجوانان و كودكان اشاره كرد و ادامه داد: سهولت دسترسي به اطلاعات نسبت به 10 سال پيش از طريق اينترنت، CD و ماهواره و نيز به روز شدن فرايند اطلاع رساني در دنيا باعث شده كه جوانان، نوجوانان و كودكان در معرض انبوهي از اطلاعات غلطي قرار گيرند كه حاصلي جز گرايش به سمت رفتارهاي پرخطر جنسي و اطلاعات نادرست از رفتارهاي جنسي سالم ندارد.
وي بر ضرورت بسيج اجتماعي در خصوص اطلاع رساني صحيح در زمينه بهداشت جنسي جهت كاهش بروز رفتارهاي پرخطر تاكيد كرد و افزود: آموزش و پرورش، سازمانهاي مردم نهاد و مسئولان دولتي بالاخص وزارت بهداشت در اين حوزه مسئوليت بيشتري دارند.
خليلي با بيان اين كه هنجارهاي اجتماعي قابل تغيير و جزئي از فرهنگ هر جامعه محسوب مي‌شود، در ادامه افزود: از وظايف مسئولان كليدي، NGO ها و رسانه‌ها، فرهنگسازي صحيح، تغيير و اصلاح هنجارهاي اجتماعي است كه به غلط در بين عموم جا افتاده است.
وي با اعتقاد به اين كه كمبود آگاهي نسبت به عوارض رفتارهاي پرخطر جنسي از علل بي توجهي به مقوله بهداشت جنسي است، گفت: كاهش آگاهي و عدم آشنايي به حقوق و وظايف فردي به معناي كاهش توانمندي فرد است كه متاسفانه برخي موارد هنجارهاي غيرعلمي و غلط اجتماعي حاكم بر جامعه در تشديد اين مسئله موثر است.
به گزارش ايسنا، نتايج بررسي‌هاي شهر تهران نشان داده كه ضعف برخي باورهاي معنوي، ضعف مهارتهاي لازمه براي مقابله با هيجانات جنسي، ضعف آموزش و مهارتهاي لازم و نيز فقدان تعاملات موثر در نظام خانواده و پايبندي افراد و جامعه به برخي از آداب و رسوم كه عمدتا مغاير با شرع و سلامت است علت اصلي گرايش برخي از جوانان به رفتارهاي پر خطر جنسي است.
بنابراين به نظر مي‌رسد براي مهار موج سوم مهم ترين بيماري آميزشي دنيا (ايدز) كه به لحاظ آسيب پذيري گروه جوان كشور را مورد هدف قرار داده است آموزش بهداشت جنسي و آغاز آن از دوران كودكي و از خانواده‌ها الزامي است.